Türkiye’de artan hava kirliliği ölümcül boyutlara ulaşıyor. Hava kirliliği konusunda oluşturulan ve sağlık, çevre ve iklim örgütünü merkezine alan Pak Hava Hakları Platformu’nun (THHP) verdiği bilgilere göre, 2021 yılında Türkiye genelinde en az 42 bin kişi hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybetti.
‘Deprem bölgelerinde hava kirliliği DSÖ değerlerinin 7,5 katı arttı’
Hava kalitesini değerlendirdiği raporunun beşincisini geçtiğimiz Mart ayında yayınlayan THHP, Türkiye’de hava kirliliğinin Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kılavuz fiyatlarının 4 katı olduğunu açıklarken, depremden etkilenen şehirlerde bu değerlerin 7,5 kat arttığını duyurdu.
En kirli beş şehir
Rapora göre Türkiye’de Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartlarına göre temiz şehir yok. Havası en kirli beş il sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya oldu. Depremden etkilenen şehirlerde hava kirliliği ulusal limitlerin 2,5 katı ve DSÖ kılavuz değerlerinin 7,5 katı arttı. Kanser, kardiyovasküler ve KOAH gibi hastalıklara neden olan hava kirliliği ruh sağlığını ve uyku düzenini de olumsuz etkiliyor.
Diyarbakır’da da hava kirliliği arttı: Kirli hava soluyoruz
Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Kılıç, “Yani kirli hava soluyoruz. Yeni cihazlarla bunu sürekli kontrol etmemiz gerekiyor. Gerekli önlemleri alırsak hem ilimizde hem ülkemizde hem de dünyada sağlık alanında ciddi boyutlara ulaşan solunum yolu hastalıklarını önleyebiliriz. İnsan sağlığına, üst solunum yollarına kanser veya başka zararlar veriyorsa diğer canlılar üzerinde de olumsuz etkisi vardır. Bu durumda biyoçeşitliliğimiz azalacaktır” dedi.
‘Ciddileşiyor’
Hava kirliliğinin başlangıcının yaz aylarında araçlardan, kış aylarında ise hem araçlardan hem de kalitesiz yakıtlardan geldiğini belirten Kılıç, “Bunlar Diyarbakır’da hava kalitesini olumsuz etkiliyor. İl merkezinde nüfus 1 milyonun üzerinde ve kullanılan yakıtların da etkisiyle hava kirliliği artıyor. Maalesef elektrikli araçlarımız veya raylı sistemlerimiz olmadığı için fosil yakıtların kullanıldığı araçlardan egzoz ve diğer kimyasallar hep doğaya, şehre bırakılıyor. Bazen o kadar önemli boyutlara ulaşır ki, örneğin Temmuz ayında sabahın erken saatlerinde şehrin üzerinde yoğun bir kirli hava tabakası görülebilir. Kışın bu katlanır. Özellikle kalitesiz ve yüksek kükürt içeriğine sahip kömür, kentsel kirliliği daha da artırmaktadır.
‘Toplu ulaşımda elektrikli araçlar kullanılmalı, yeşil alanlar artırılmalı’
Hava kirliliğinin önlenmesi için önerilerde bulunan Kılıç, “Her ilçede doğalgaz olsa, elektrikli araçlara geçsek ya da yüzdesini yükseltebilsek kirlilik oranı daha da azalacak. Bir diğer değerli unsur da ağaçlandırmadır. Şehirdeki yeşil alanlarımız maalesef istenilen düzeyde değil. Güzel uygulamalar var mesela ofis çevresinde Diclekent’in bazı yerlerinde çok uygun ağaçlandırmalar yapılmış. Bunların daha da artırılması gerekiyor. Çünkü bitkiler havadaki karbondioksit ve diğer kimyasalları emer ve oksijen verir. Sadece ağaçlarla bitiremeyiz. Özellikle toplu taşımada elektrikli araçları tercih etmeliyiz. Raylı sistemler büyük bir ekonomik imkan gerektiriyor ve uzun vadeli ama kısa vadede toplu ulaşımda elektrikli araçlara dönüş bizim için değerli.”
“Nüfusun yüzde 70’ten fazlası şehirlerde yaşıyor, kırsal nüfus azalıyor”
Ağaçlandırmanın gerçekçi olmadığını ve çok su istediğini kaydeden Kılıç, ağaçlandırmanın yaygınlaştırılması gerektiğini söyledi. Kılıç şöyle devam etti: “Ülkemizde nüfusun yüzde 70’ten fazlası şehirlerde yaşıyor. Bu oran kademeli olarak artacaktır. Kırsal kesimde yaşayan insan sayısı giderek azalmaktadır. Bizim yapmamız gereken, şehrin yoğunluğunu azaltmak için gecekonduların veya uydu şehirlerin artmasını sağlamaktır. Ekilebilir arazi şehrin kenarlarında veya şehrin bazı yerlerinde olmalıdır. Daha çok ağaçlandırma yapılmalı. Bu şekilde karbondioksit salınımını azaltabilirsek, küresel ısınmaya da olumlu katkı sağlayabiliriz.”
